نقش منابع آب در آمایش سرزمین‎ ‎حوضه تلوار در استان کردستان

شناخت قابلیت‌­های مختلف اراضی از آن‌جا اهمیت می‏‌یابد که کاربری نامتناسب زمین می­‌تواند منابع خاک و آب یک منطقه را به خطر اندازد و کیفیت و کمیت آن را برای نسل‏‌های آینده کاهش دهد. ضمن این‌که توسعه اراضی بر مبنای قابلیت‏‌های آن نیز همیشه با محدودیت‏‌هایی همراه است. این پژوهش با نگرشی پایدار به منظور مدیریت صحیح منابع آب و استعدادیابی اراضی در راستای استفاده بهینه از منابع محدود آب و خاک در حوزه‏‌های آبخیز انجام شده است. به این منظور اطلاعات مورد نیاز برای تهیه مدل توسعه منطقه بر مبنای پتانسیل موجود اراضی، جمع­‌آوری شد. نقشه‏‌های لازم شامل شیب، ارتفاع از سطح دریا، جهات جغرافیایی، واحد شکل زمین، هیدروگرافی، خاک و پوشش گیاهی و تراکم آن، با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS، تهیه شد. با ترکیب لایه‏‌های اطلاعاتی، توان محیطی منطقه به‌صورت 107 یگان‏ زیست-محیطی استخراج و داده‌های هواشناسی، هیدرومتری و منابع آب به‌منظور ارزیابی منابع و مصارف حوضه، جمع‌آوری و آنالیز شد. نتایج نشان داد که 88.3 درصد کاربری فعلی این حوضه کشاورزی و باغات و 11.7 درصد مرتع است. در حالی‏که پتانسیل حوضه در این بخش‌ها به‌ترتیب 78.9 و 19.1 درصد است. از طرفی عدم توجه به پتانسیل منابع آب منطقه که بیشتر به‌صورت زیرزمینی است، باعث افت سطح آب زیرزمینی در حد 0.85 متر در سال و به تبع آن به خطر افتادن منابع خاک و آب منطقه شده است. نتایج این پژوهش بیانگر اهمیت مدیریت یکپارچه منابع آب و توجه به پتانسیل‏‌های طبیعی در توسعه پایدار اراضی در حوزه‏‌های آبخیز می­‌باشد.